تیروئید
غده ای سپری شکل در قسمت قدامی گردن که وظایف متعددی را در سیستم غدد درون ریز بدن بر عهده دارد. این غده دو هورمون مهم تیروئیدی و کلسی تونین را تشح می کند. هورمون کلسی تونین در تنظیم و ایجاد تعادل کلسیم نقش دارد و هورمونهای تروئیدی، در سوخت و ساز و متابولیسم بدن نقش دارند. در این نوشتار به شایعترین مشکلات تیروئید اشاره خواهیم کرد. همچنین درباره محور گوارش- تیروئید و نیز تاثیر میکروبیوتای روده ای بر سلامت تیروئید خواهیم نوشت.
گفته می شود در ایران 20 میلیون نفر به یکی از انواع بیماری های تیروئیدی مبتلا هستند.
ید و تیروئید
عنصر ید یکی از مهمترین قسمت های تشکیل دهنده هورمونهای تیروئیدی هستند. در واقع بدون وجود ید، هورمونهای تیروئید ناقص بوده و عملکرد ویژه ی این هورمون مختل می شود.
هورمون های تیروئید در کودکان باعث رشد اسکلتی-عضلانی شده و همچنین در رشد مغزی و شناختی این کودکان موثر است. در برزگسالان نیز کمبود این هورمون یا تولید بیشتر این هورمون باعث ایجاد اختلالاتی می شود.
منابع دریافت ید در غذاها اندک است و در ایران دسترسی به این عنصر ضروری سخت است، به همین جهت از سالهای گذشته، نمک خوراکی به وسیله افزودن ید، کامل می شود. عدم استفاده از نمک ید دار، باعث افت عملکرد غده تیروئید و ایجاد اختلالات متابولیسمی می شود. به همین سبب و به جهت تامین سلامت مشتریان عزیز، در محصولات زیموخانه از نمک ید دار استفاده می شود.
هایپوتیروئیدیسم- کم کاری تیروئید
بیماری کم کاری تیروئید زمانی اتفاق می افتد که تیروئید فرد، میزان کمتری از هورمون تیروئیدی را به علل مختلف تولید می کند. علل ایجاد این بیماری
- التهاب و عفونت تیروئید
- برداشتن غده تیروئید به وسیله جراحی یا آسیب به وسیله پرتودرمانی
- کمبود ید
- کم کاری تیروئید ارثی
- مشکلات غده ی هیپوفیز یا هیپوتالاموس
- استفاده از داروهایی مثل لیتیوم
بیمارانی که مبتلا به سلیاک، دیابت نوع 1، لوپوس و آرتریت روماتوئید هستند، احتمال ابتلای بیشتری به این بیماری دارند. مهمترین علائم این بیماری به شرح زیر است:
- خستگی
- خشکی پوست
- کاهش حافظه
- اختلال مود و خلق و خو ؛ خلق پایین
- کاهش ضربان قلب
- افزایش وزن
- یبوست
- مشکلات باروری
هایپر تیروئیدیسم- پرکاری تیروئید
در این بیماری، خلاف آنچه درباره کم کاری تیروئید گفته شد، تیروئید پرکار می شود. بیش فعالی و پرکاری تیروئید باعث فعالیت بیشتر از نرمال غده تیروئید می گردد. این بیماری علل مختلفی دارد
- التهاب غده تیروئید
- دریافت بیش از حد ید
- مصرف بیش از حد داروهای تیروئیدی
- تومورها
- ندول ها
پرکاری تیروئید علائم مختلفی دارد:
- تعریق بیش از حد
- ناتوانی در تمرکز
- تحریک پذیری زیاد
- گرگرفتگی
- افزایش ضربان قلب
- ضعف عضلانی
- لاغری
تشخیص بیماری های تیروئید
بیمار با علائم فوق الذکر به پزشک مراجعه می کند و پزشک در صورت شک بالینی به اختلال در عملکرد تیروئید، درخواست آزمایشات عملکرد تیروئید می دهد که معمولا دو جز دارد: 1) بررسی سطح TSH خون به عنوان هورمون تحریک کننده هیپوفیز که از مغز ترشح می شود و 2) T4 به عنوان هورمون تیروئیدی. در بعضی موارد نیاز به انجام آزمایشات تکمیلی و کاملتر از جمله T3,anti TPO نیز وجود دارد. همچنین گاهی نیاز به انجام اقدامات پاراکلینیکی بیشتر از جمله : سونوگرافی، اسکن هسته ای و … هست.
محور گوارش-تیروئید: چگونه میکروبیوتای روده ای بر تیروئید اثر می گذارند؟
پروبیوتیک ها، باکتری های مفید روده ای هستند که فعالیت های مختلفی را در بدن انجام میدهند. در هایپوتیروئیدیسم(کم کاری تیروئید)، معمولا میزان لاکتوباسیلوس ها و بیفیدوباکتریوم ها( به عنوان دو گونه از مهمترین انواع پروبیوتیک ها) کاهش پیدا می کند. مطالعات مختلف نشان می دهند استفاده از مکملهای حاوی لاکتوباسیلوس ها می توانند در کم کاری تیروئید مفید بوده و باعث افزایش هورمونهای تیروئیدی می شوند.
همچنین مطالعات دیگر نشان می دهند مصرف سین بیوتیک ها ( ترکیب پروبیوتیک ها و پره بیوتیک ها) می توانند باعث بهبود عملکرد غده تیروئید و کاهش دوز داروی لووتیروکسین در درمان شوند.
البته بعضی مطالعات نشان می دهند پروبیوتیک ها تاثیری در بیماری های خودایمن تیروئیدی ندارند.
همچنین مطالعات مختلف نشان می دهند عناصر کمیابی مثل زینک، آهن، سلنیوم و ید نیز در عملکر تیروئید مهم است. باکتری های پروبیوتیک می توانند به انباشته شدن و جذب این عناصر کمیاب کمک کنند.
از جمله مهمترین کشفیات در سال های اخیر، ارتباط پست بیوتیک ها با بیماری های مختلف از جمله سرطان هاست. یکی از شناخته شده ترین پست بیوتیک ها، اسیدهای چرب کوتاه زنجیر (SCFA) هستند. این مواد با اثر بر سیستم های مختلف بدن می توانند عملکرد ارگان یا سیستم مورد نظر را تغییر دهند. در مطالعاتی به بررسی تفاوت میکروبیوتای افراد سالم و افراد مبتلا به سرطان تیروئید پرداخته شد. نتایج نشان می دهند که افراد مبتلا به سرطان تیروئید، SCFAکمتری در بدن دارند.
همچنین اسیدهای چرب کوتاه زنجیر در بیماری کم کاری تیروئید نیز سطحی پایین تر از معمول و نرمال دارد.
آیا محصولات زیموخانه در سلامت تیروئید موثر است؟
بنا به دلایل زیر، استفاده مداوم از محصولات زیموخانه در حفظ سلامت تیروئید مفید و موثر است:
- استفاده از نمک های ید دار برای تامین نیاز ید
- پروبیوتیک ها و تاثیر آنها بر سلامت تیروئید
- وجود مقادیر بالای پست بیوتیک ها از جمله اسیدهای چرب کوتاه زنجیر
آیا مصرف محصولات حاوی کلم در بیماران با مشکلات تیروئید منع مصرف دارد؟
دکتر اکبر سلطانی، فوق تخصص غدد و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، با انتشار ویدیوئی در صفحه اینستاگرام خود، به این سوال اینگونه پاسخ می دهد:« منابع موثق و مطالعات عمیق از تاثیر مفید یا منفی میوه یا سبزیجات خاصی بر سلامت تیروئید در دسترس نیست و هیچکدام از بیماران مبتلا به بیماری تیروئید منع مصرف سبزیجات خاصی از جمله کلم را ندارند. مگر در موارد خاص که پزشک به آنها توصیه عدم مصرف نماید؛ مثلا در بازه زمانی قبل از اسکن هسته ای یا درمان هسته ای.» همچنین باید افزود در طی فرآیند تخمیر، احتمالا گواتروژنسیته ی کلم کاهش می یابد.
