.
درمان های غیر دارویی بیماری رفلاکس
بیماری رفلاکس یکی از شایعترین بیماری های گوارشی و یکی از مهترین علل مراجعه افراد به درمانگاه هاست. سایت خبرگزاری ایسنا در خبری در سال 1400 اینگونه می نویسد:« شیوع روزانه، هفتگی، ماهانه و شیوع کلی ریفلاکس، در جمعیت ایرانی به ترتیب ۵.۶۴ درصد، ۱۲.۵ درصد، ۱۸.۶۲ درصد و ۴۳.۰۷ درصد بود. در یک بررسی سیستماتیک در سال ۲۰۱۴، شیوع هفتگی ریفلاکس؛ در آمریکای شمالی ۱۸.۱ تا ۲۷.۸ درصد، در آمریکای جنوبی ۲۳.۰ درصد، در اروپا ۸.۸ تا ۲۵.۹ درصد، در شرق آسیا ۲.۵ تا ۷.۸ درصد، در خاورمیانه ۸.۷ تا ۳۳.۱ درصد و در استرالیا ۱۱.۶ درصد بود. » همچنین یکی از مهمترین علل ایجاد سوزش سر دل رفلاکس معده به مری می باشد . «شیوع روزانه، هفتگی، ماهانه و کلی سوزش سر دل در جمعیت ایران به ترتیب ۲.۴۶ درصد، ۹.۵۲ درصد، ۸.۱۹ درصد و ۲۳.۲۰ درصد بود. همچنین شیوع روزانه، هفتگی، ماهانه و کلی بازگشت اسیدبه دهان در جمعیت ایرانی به ترتیب ۴ درصد، ۹.۷۹ درصد، ۱۳.۷۶ درصد و ۳۶.۵۳ درصد بود. » (https://www.isna.ir/news/1400081611654/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D8%B9-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%DB%8C%D9%81%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%B3-%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86 )
رفلاکس در بین مردم با عناوین گوناگونی یاد می شود، از جمله : بیماری رفلاکس، رفلاکس، سوزش سر دل، ترش کردن و…. و بیماری رفلاکس GERD زمانی اتفاق می افتد که حالت رفلاکس دوبار یا بیشتر در طی هفته به مدت چند هفته تجربه شود. بیماری رفلاکس علائم بسیار زیادی دارد، ازجمله سوزش سر دل، سوزش پشت قفسه سینه، درد قفسه سینه، تهوع، استفراغ، گرفتگی صدا، سرفه مکرر و…
باید دقت کرد که بعضی از نشانه های رفلاکس زنگ هشدار و حالت اورژانس به حساب می آیند، از جمله :
- کاهش وزن بیشتر از معمول
- تجربه رفلاکس بیشتر از همیشه و شدیدتر
- تنفس و بلع دشوار یا دردناک
- استفراغ به خصوص استفراغ جهنده
- استفراغ زرد/ سبز یا صفراوی
- استفراغ خونی یا قهوه ای
- خونریزی از مقعد یا مدفوع قیری رنگ
این بیماری عوارض زیاد و خطرناکی از جمله افزایش شانس ابتلا به سرطان مری را به همراه دارد. برای این بیماری درمان های متفاوت دارویی و غیر دارویی وجود دارد. استفاده از داروهای آنتی اسید و PPI ها از جمله مهمترین درمان های این بیماری به حساب می آید.
در این نوشته برآنیم به مهمترین درمان های غیر دارویی رفلاکس و GERD بپردازیم. برای این کار به سراغ مجله معتبر Gastroenterology and Hepatology (https://www.gastroenterologyandhepatology.net/ ) رفته ایم و مصاحبه ای که در سال 2015 در ان مجله چاپ شده است را ترجمه نموده ایم. در این مصاحبه دکتر Velanovich استاد جراحی عمومی دانشگاه فلوریدای جنوبی به سوالاتی پیرامون درمان های غیر دارویی و پزشکی این بیماری پایخ می دهد.
- مکانیسم ایجاد بیماری رفلاکس چیست؟
- بیماری رفلاکس به علت ضعف در اسفنکتر تحتانی مری ایجاد می شود. ضعف در این اسفنکتر باعث می شود اسید و سایر مواد معده از معده به سمت بازگردد. اکثر این ضعف ها به خاطر فتق مری ، موسوم به هرنی هیاتال، ایجاد می شود. اما تمام موارد این بیماری به علت هرنی هیاتال نیست. در واقع اکثر رفلاکس ها فیزیولوژیک هستند و به همین علت است که اکثر افراد آن را تجربه می کنند. در این حالت سیستم دفاعی بدن مانع از ایجاد بیماری رفلاکس می شود .
- پس باید دقت داشت، علامت رفلاکس از بیماری رفلاکس جداست. گاهی رفلاکس یک بیماری است که در این حالت باعث ایجاد علائم دیگر و تخریب مری می شود، گاهی به صورت یک علامت ایجاد می شود که اکثر فیزیولوژیک هستند.
- چه زمان درمان غیر مدیکال و غیر دارویی برای درمان بیماری رفلاکس انتخاب می شود؟
- خط اول درمانی بیماری رفلاکس، اصلاح سبک زندگی است؛ مانند موارد زیر:
- بالاتر قرار دادن سر در هنگام خواب
- کاهش وزن
- ترک سیگار
- کاهش یا قطع مصرف کافئین
- کاهش یا قطع مصرف الکل
- از 2 ساعت قبل از خواب چیزی نخورید
- علت اینکه اکثرا به درمان دارویی میرسیم، عدم پایبندی به این سبک زندگی است.
- عوارض مصرف داروهای PPI مثل پنتوپرازول چیست؟
- استفاده طولانی مدت از این داروها در بیماران مبتلا به بیماری رفلاکس شایع است. بیماری رفلاکس، بیماری ای است که در تمام طول زندگی با انسان می ماند. در واقع از دسته بیماری هایی نیست که خود به خود بهبود یابد، بلکه زمانی علائم کم می شود که بیمار وزن خو را کم کند. در واقع این مسئله تایید شده است که اضافه وزن، به خصوص اضافه وزن شکمی باعث افزایش فشار شکم و در نتیجه باعث ایجاد رفلاکس و بیماری رفلاکس می شود.
- در استفاده طولانی مدت از داروهایی مثل پنتوپرازول، اختلال در جذب کلسیم ذکر شده است. از جمله پیامدهای این کاهش جذب، افزایش شانس شکستگی استخوانی و به خصوص استخوان لگن است. البته اکثر بیماران به این داروها عادت می کنند و عارضه خاصی برای آنها ایجاد نمی شود.
- همچنین از عوارض طولانی مدت مصرف آنتی اسیدها می توان به تهوع، اسهال، سر درد و در بعضی افراد یبوست اشاره نمود. همچنین آنتی اسید ها می توانند باعث افزایش کلسیم خون و در نتیجه انباشت آنها در ارگان ها و آسیب به این ارگان ها شوند. همچنین می توانند باهث آسیب کلیوی شوند. (https://www.healthline.com/health/gerd/foods-to-avoid?utm_source=ReadNext#bottom-line)
- خط اول درمانی بیماری رفلاکس، اصلاح سبک زندگی است؛ مانند موارد زیر:
آنچه در بالا خواندیم بخشی از مصاحبه ای در مجله معتبر مطالعات کبد و گوارش آمده بود. برای کامل تر کردن این مطلب به سراغ منابع دیگر رفتیم
- چه توصیه های غذایی برای کاهش رفلاکس می کنید؟
- کاهش وعده های غذایی پر چربو غذاهای سرخ کرده. به طور کلی برای کاهش رفلاکس، بهتر است میزان چربی دریافتی کاهش یابد.
- غذاهای تند و پر ادویه مصرف نکنید. کاپاییسین موجود در فلفل باعث افزایش علائم رفلاکس می شود.
- میوه ها و سبزیحات بخش مهمی از رژیم غذایی هستند، اما بعضی از میوه ها و سبزیجات باعث ایجاد رفلاکس می شوند:
- آناناس
- مرکباتی مثل پرتقال، لیمو، گریپ فروت
- گوجه
- سیر و پیاز
- نوشیدنی هایی که باعث تحریک این علائم می شود
- الکل
- قهوه و چایی
- نوشیدنی های گاز دار
- آب مرکبات و گوجه
- شکلات
- غذاهای فرآوری شده
- آنتی بیوتیک ها
- آسپرین و مسکن هایی مثل بروفن، ژلوفن و …
- نیترات ها
- بعضی داروهای کاهنده فشار خون
- مکمل های آهن و پتاسیم
در مورد وعده های غذایی بهتر است وعده های غذایی کم و نه سنگین باشد. همچنین بعد از مصرف غذا، نباید بلافاصله دراز کشید.
اگر دارویی مصرف می کنید و فکر می کنید باعث ایجاد رفلاکس در شما می شود، بهتر است در مورد تغییر، قطع یا ادامه آن با پزشک معالج خود مشورت نمایید.
نویسنده: دکتر سیداحمد هاشمی- پزشک عمومی
